بازتابِ عینیت تاریخی در ادبیات سیاسی عصر نهضت (1357- 1342)

نوشتار پیش بر طرح این مسئله متمرکز است که چرا و متأثر از چه عواملی، شاهد ایفای نقش اجتماعی ادبیات شفاهی و نوشتاری در پروسۀ عصر نهضت هستیم؟ براساس الگوی تحلیل روایت متن و جامعه‌شناسی منابع، نتایج بررسی نشان می‌دهد که مضمون‌های تاریخی همواره از محورهای بحث در متون ادبی بوده‌اند؛ اما ادبیات جدید ایران، از وقایع مهم تاریخی ازجمله انقلاب مشروطیت، جنبش ملی‌شدن صنعت نفت، کودتای 28 مرداد 1332 و حوادث عصر نهضت در کارکرد ادبیات و رسالت اجتماعی مؤلف همراه متأثر بود تا ضمن جریان‌سازی فکری و کنشگری تاریخی از طریق تولید مضامین انتقادی نسبت‌به ساختار قدرت، نقش جدیدی را برای ادبیات به‌مثابة حقیقتی هنری در ریشه‌یابی مسائل در قالب کاربستِ زبان سمبلیک و نمادگرا و توسعۀ کارکرد سیاسی- اجتماعی در عرصۀ عمومی تعریف کند. در چنین شرایطی، متفکران نیز در روشنگری عمومی و طرح موضوعات و تقویت گفتمان جنبش‌ساز به ایفای نقش پرداختند.